ബോധ്ഗയയിൽ വാർഷിക കാലചക്ര ഉത്സവത്തിന്റെ അവസാന ദിവസം ഭക്തജനങ്ങളുടെ വലിയ സദസ്സിനുമുമ്പ് പ്രസംഗിക്കവേ, എച്ച്.എച്ച്. ദലൈലാമ ബുദ്ധ ധർമ്മത്തെ നശിപ്പിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ടിബറ്റ്, ചൈന, മംഗോളിയ എന്നിവിടങ്ങളിലെ ട്രാൻസ്-ഹിമാലയൻ പ്രദേശങ്ങളിലെ ജനങ്ങളുടെ പ്രയോജനത്തിനായി ബോധിചിത്തയുടെ പഠിപ്പിക്കലുകളിൽ ശക്തമായ വിശ്വാസമുള്ള ബുദ്ധമത അനുയായികളെ അഭ്യർത്ഥിച്ചു.
അവന് പറഞ്ഞു, ''..... കാലക്രമേണ, ധർമ്മം ക്ഷയിച്ചിട്ടുണ്ടാകാം, പക്ഷേ ഞങ്ങൾ കണ്ടുമുട്ടിയ വിവിധ സാഹചര്യങ്ങളും സാഹചര്യങ്ങളും കാരണം, നമുക്ക് ബുദ്ധധർമ്മത്തിൽ ഈ ശക്തമായ, വളരെ ആഴത്തിലുള്ള ഭക്തിയും വിശ്വാസവും ഉണ്ട്. ഞാൻ ഹിമാലയൻ പ്രദേശങ്ങൾ സന്ദർശിച്ചപ്പോൾ, അവിടത്തെ ജനങ്ങൾ ധർമ്മത്തോട് വളരെ അർപ്പണബോധമുള്ളവരാണെന്ന് ഞാൻ കണ്ടെത്തി, മംഗോളിയക്കാരുടെ കാര്യത്തിലും ചൈനയിലും ഇത് അങ്ങനെതന്നെയാണ്, എന്നിരുന്നാലും, സിസ്റ്റം ഒരു വിഷം പോലെ ധർമ്മം പിടിച്ചെടുക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. അതിനെ പൂർണ്ണമായും നശിപ്പിക്കുക, പക്ഷേ അവർ വിജയിച്ചില്ല, അതിനാൽ, അതിനുപകരം, ചൈനയിൽ ധർമ്മത്തിൽ പുതിയ താൽപ്പര്യമുണ്ട് ... അതിനാൽ, നമുക്കെല്ലാവർക്കും, ബോധിചിത്നയുടെ നേട്ടങ്ങളെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുമ്പോൾ, നമുക്ക് ഈ ശക്തമായ വിശ്വാസമുണ്ട്. ബോധിചിത്തയും അതിന്റെ ഗുണങ്ങളും പഠിപ്പിക്കുമ്പോൾ, ടിബറ്റ്, ചൈന, ട്രാൻസ്-ഹിമാലയൻ പ്രദേശങ്ങൾ, മംഗോളിയ എന്നിവിടങ്ങളിലെ ജനങ്ങളുടെ കാര്യവും ഇതാണ്. അതിനാൽ, ദയവായി ഈ വരികൾ എനിക്ക് ശേഷം ആവർത്തിക്കുക, നിങ്ങൾ ആചാരങ്ങളിൽ അഭയം പ്രാപിക്കുക....'' (എ31 ഡിസംബർ 2022-ന് (നാഗാർജുനയുടെ "ബോധിചിത്തയെക്കുറിച്ചുള്ള കമന്ററി"യെക്കുറിച്ചുള്ള ത്രിദിന അധ്യാപനത്തിന്റെ 3-ാം ദിവസം) ബോധ്ഗയയിലെ കാലചക്ര ടീച്ചിംഗ് ഗ്രൗണ്ടിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിശുദ്ധ ദലൈലാമയുടെ അദ്ധ്യാപനത്തിൽ നിന്നുള്ള ഒരു ഭാഗം).
പുരാതന കാലത്തും മധ്യകാലഘട്ടത്തിലും ഏഷ്യയിലെ ബുദ്ധമതക്കാർക്ക് പീഡനങ്ങളുടെ നീണ്ട ചരിത്രമുണ്ട്. ആധുനിക കാലത്ത്, കമ്മ്യൂണിസത്തിന്റെ വരവ് ഹിമാലയൻ രാജ്യങ്ങളിലും (ടിബറ്റ്, ചൈന, മംഗോളിയ), സൗണ്ട്-ഈസ്റ്റ് ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലും (കംബോഡിയ, ലാവോ മുതലായവ) ബുദ്ധമതക്കാർക്ക് പ്രശ്നങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു. സമീപകാലത്ത്, അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ താലിബാൻ ബാമിയാനിലെ ബുദ്ധ പ്രതിമകൾ തകർത്തത് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ബുദ്ധമതക്കാർക്കിടയിൽ വളരെയധികം വേദനയും സങ്കടവും സൃഷ്ടിച്ചു. 2021 ഡിസംബറിൽ ചൈന 99 അടി ഉയരം നശിപ്പിച്ചു ബുദ്ധൻ ടിബറ്റിലെ പ്രതിമ, 45 ബുദ്ധമതക്കാരുടെ പ്രാർത്ഥനാ ചക്രങ്ങൾ തകർത്തു.
ചൈനയിലും ടിബറ്റിലും ബുദ്ധമതക്കാരുടെ അടിച്ചമർത്തൽ ആരംഭിച്ചത് മാവോയുടെ സാംസ്കാരിക പ്രവർത്തനത്തിലൂടെയാണ് വിപ്ളവം (1966-1976) 2012-ൽ ഷി ജിൻപിംഗ് അധികാരത്തിൽ വന്നതിന് ശേഷം വീര്യത്തോടെ പുതുക്കി. ചൈന, ടിബറ്റ്, കിഴക്കൻ തുർക്കിസ്ഥാൻ, ഇൻറർ മംഗോളിയ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ബുദ്ധമതക്കാരുടെ മതസ്വാതന്ത്ര്യത്തെ സാരമായി പരിമിതപ്പെടുത്തിയ ശക്തമായ അടിച്ചമർത്തൽ നടപടികൾ നിലവിലുണ്ട്.
***
